Heel fijn om in elk geval al te weten dat je de eerste stap hebt genomen om als locatie toegankelijker te willen worden voor mensen met autisme. Echter zul je met zo’n verandering ook meer doelgroepen tevreden stellen. De normen van iemand met autisme en de vriendelijkheid daarin, zal voor diverse doelgroepen namelijk gunstig uitpakken. Denk hierbij aan onder andere:
- Mensen die (onlangs) een burn-out hebben doorgemaakt
- Mensen die (onlangs) een depressie hebben doorgemaakt
- Mensen die een (niet-aangeboren) hersenletsel hebben
- Mensen met (beginnende) dementie
- Mensen die hoogsensitief zijn voor diverse sensorische prikkels
En ik denk eerlijk gezegd: als het voor iemand mét autisme ontspannend is, dan zal dit ook gelden voor ieder mens die veel stress ervaart en opzoek gaat naar ontspanning. Er zijn echter vele verschillende vormen van autisme en gradaties waar iemand hinder van heeft, net als dat er veel verschillende type locaties zijn. Hoe definiëren we dan autisme-vriendelijkheid en hoe komen we tot de criteria en normen zodat de locaties zo objectief mogelijk beoordeeld worden? Dat lees je in dit artikel.
Hoe definiëren we autisme-vriendelijkheid bij Uit met Autisme?
Het dagelijks leven voor iemand met autisme kan al behoorlijk stressvol zijn. Diverse sensorische prikkels geven elke keer een stressimpuls af op het zenuwstelsel. Iemand met autisme moet gedurende de dag, de week, de maand en het jaar continu balanceren tussen de mate waarin iemand deze stressimpulsen aan kan versus de ontvangen impulsen, ofwel tussen de draagkracht en de draaglast hiervan. Deze balans kan verschillen, dat is al zo bij mensen zonder autisme: de ene dag kun je meer hebben dan de andere dag.
Waar het bij autisme-vriendelijkheid om gaat is dat er een zekere mate van autonomie ontstaat voor degene met autisme om te bepalen welke prikkels hij of zij kan verdragen en daarin zelf mede kan sturen. Op Uit met Autisme word daarin degene met autisme geholpen in drie categorieën: prikkelarme uitjes zijn groen (goed), is er een bepaalde mate van prikkels aanwezig, dan is het oké (oranje) en als er zoveel prikkels aanwezig zijn, dat iemand overprikkeld kan raken, is dit de categorie overprikkelend (rood). Om autisme-vriendelijk aangemerkt te worden, is het van belang om in de groene (goede) categorie uit te komen, zodat een ieder met autisme ten alle tijden een prettig bezoek kan ervaren op de locatie naar keuze. Wel zal hier mogelijk één of meerdere aanpassingen voor nodig zijn op de locatie.
Samengevat is een autisme-vriendelijke locatie een locatie die rekening houd met de prikkelbaarheid en sociale interacties van mensen met autisme en geven geen tot weinig verhoogde prikkels (impulsen) die tot stress kunnen leiden en dus (over)prikkeling.
Criteria
De criteria die Uit met Autisme hanteert, zijn gebaseerd op de prikkels die tot een verhoogde stressreactie kunnen leiden. Zo staat stipt op 1 dat mensen met autisme stress ervaren van audioprikkels en daar enorm gevoelig voor zijn. Maar audio word ook ontzettend vaak toegevoegd op diverse locaties en branches. Of je nu in de supermarkt loopt, of bij de kapper zit. Of je gaat naar een museum of restaurant. Er zijn vrijwel altijd audioprikkels aanwezig. En dit de hele dag door zorgt sneller voor een disbalans bij mensen met autisme.
Bij Uit met Autisme hanteren we de volgende criteria bij het beoordelen van de autisme-vriendelijkheid van een locatie:
- Audioprikkels (geluid)
- Audiovisuele prikkels (beeld en geluid)
- Lichtprikkels
- Geurprikkels
- Nabijheid van mensen
- Communicatie: duidelijkheid en vriendelijkheid zowel in verbale communicatie als non-verbale communicatie (bv. in routing)
- Plan B-mogelijkheden, zoals de aan/afwezigheid van een rust/ontprikkelruimte of het bekend zijn met de Autipas of Hidden Dissabilities Sunflower keycord.
Bij de testpanelbezoeken is aanvullend nog aandacht voor:
- Bejegening van het personeel
- Hoe de horeca-locatie binnen een museum, dierentuin of pretpark beoordeeld word
- Aanvullende prikkels
Subjectiviteit versus objectiviteit
Regelmatig krijgen mensen van het testpanel de vraag of niet een testbezoek altijd subjectief is en daardoor door de persoon die het bezoek doet een andere beoordeling krijgt als iemand anders met autisme, die wellicht minder gevoelig is voor sensorische prikkels. In de opzet van de puntentelling is hier dan ook rekenschap mee gehouden. Er zijn parameters ingebouwd die objectief meetbaar zijn. Deze parameters zijn vervolgens weer gebaseerd op waar mensen met autisme gevoeliger voor zijn. De mate waarop iemand aangeeft gevoelig te zijn, dat is wel subjectief. Om die reden is het ook niet erg dat er meerdere reviews over één locatie binnen komen: dat beïnvloed de gemiddelde score.
Objectieve parameters zijn in de scorelijst o.a.:
- Indien er van tevoren contact is gezocht, is er van tevoren ook een antwoord gekomen of pas te laat (na of tijdens het bezoek)?
- Of de locatie bekend is met landelijke hulpmiddelen, te weten de Autipas of Hidden dissabilities sunflower
- Ben je wel of niet begroet?
- Zijn er voorzieningen voor mensen met autisme?
- Waren er wel of geen geluidsprikkels aanwezig?
- Waren er 1 of meerdere geluidspunten binnen 1 ruimte aanwezig?
- Waren er wel of een audiovisuele prikkels aanwezig? Zo ja, op hoeveel punten?
- Waren er wel of geen geurprikkels aanwezig? En zo ja: zijn ze logisch voor de locatie?
- Is er op de locatie een stilteruimte of ontprikkelruimte aanwezig?
Als er op al deze objectieve waarden al een negatief antwoord komt, is het al niet meer mogelijk om groen (goed) te scoren. Subjectieve waarden in de vragenlijst gaan onder andere over de mate van volume, of je ergens wel of geen hinder van hebt ondervonden en in welke mate hulpmiddelen ingezet worden. Zo word als voorbeeld binnen de geluidsbescherming onderscheid gemaakt in het middel; een universeel foam oordopje levert minder punten op dan het inzetten van een koptelefoon met Active Noice Cancelling en muziek aan.
Subjectief is ook of iemand uiteindelijk ontspannen van een locatie weg komt. Indien er een positief verschil zit tussen het spanningsniveau voorafgaand het bezoek versus achteraf het bezoek, worden er negatieve punten geschreven, waardoor de score verbeterd. Ook kan iemand altijd aangeven het wel of niet eens te zijn met de score die automatisch tot stand is gekomen. Wel is dan een motivatie nodig. Het is voor locaties altijd mogelijk om geïnformeerd te worden over de behaalde puntenscore, ongeacht het een gewone review betreft of een testpanel bezoek.
Hoe is bepaald of het een groene (goede), oranje (oké) of rode (overprikkelende) score wordt?
De basis scorelijst heeft vanuit de basis ongeveer 50 punten te behalen. Sommige branches hebben een hogere maximale score doordat er aanvullende parameters getest worden. Zo worden bij musea vragen gesteld over hoe de informatie gedeeld word of in een restaurant of er belemmeringen waren qua texturen van eten. In een hotel word er gevraagd of je uitgerust wakker bent geworden of niet. Er is gekozen in de essentie om de eerste 20% van de punten te beschouwen als prikkelarm: blijf je hieronder, is de locatie goed/groen. In exacte punten loopt dit tot en met 10 punten. De daarop volgende 50% geeft de middenmoot aan, dus tussen de 11 en 35 punten. Dan zijn er zeker wel prikkels, maar met de nodige hulpmiddelen zijn die zeker nog verdraagzaam voor iemand met autisme. Echter boven de te behalen 35 punten zijn er op zoveel vlakken prikkels aanwezig, dat de kans tot overprikkeling al zo groot is, is de score niet anders te bepalen dan dat een locatie overprikkelend is.
Hoe krijg ik een lagere score?
Indien je een bezoek krijgt van het Uit met Autisme Testpanel, is de opzet van het rapport zo opgezet dat op het vlak van de prikkels de kansen, risico’s en oplossingen worden aangedragen door het testpanel lid. Soms zitten de oplossingen al in een eenvoudige ingreep waar geen grote financiële consequenties aan zitten om het net even prettiger te maken.
Een voorbeeld:
Risico: Veel locaties spelen een audioloop af, waardoor er continu een geluidsprikkel aanwezig is.
Oplossingen: Laat het audiofragment starten met een trigger, te weten een knop of een (bewegingssensor). Is dit niet mogelijk, zet dan enkele minuten stilte er vooraf en schakel de speaker daarbij uit om ruis te voorkomen.
Aandachtspunt: horeca op locaties
Voor veel locaties, of het nu gaat om een museum, dierentuin, pretpark of hotel is de horeca deel van het verdienmodel van de locatie. Voor iemand met autisme of prikkelgevoeligheid, is de horeca juist het minst prettige deel van een bezoek en laat daarom deze veelal links liggen. En dat is in die zin jammer als je al besluit om te werken aan een autisme-vriendelijke locatie. Het grootste punt in de horeca zit hem vaak in de mate van geluidsprikkels van pratende mensen, geluiden van de koffie automaat of de vaatwasser. Alles komt dan binnen. Wanneer je bezig gaat als locatie naar autisme-vriendelijk zijn, bedenk dan ook oplossingen voor de horeca of plekken waar iemand rustig kan zitten. Is er misschien een aparte ruimte die met een bandje te bezoeken is waar er ook meer aandacht is geweest voor geluidsisolatie? Of kun je misschien met een buzzer-systeem werken zodat je niet in een prikkelrijke omgeving zou moeten wachten tot je eten bereid is? Kun je misschien op afstand bestellen in een website waardoor je zo kort mogelijk in een prikkelrijke horecapunt aanwezig bent? Het zijn suggesties. Het Uit met Autisme Testpanel kan tijdens een bezoek hier gerichte oplossingen in aandragen op basis van wat zij hebben ervaren.